Η θεωρία του Φθίνοντος Οριακού Προϊόντος και η κατάρρευση των πολύπλοκων κοινωνιών…
Είναι μάλλον αστείο να προσπαθήσω να εξηγήσω σε μερικές αράδες μια οικονομική θεωρία και το πώς επηρεάζει τη ζωή μας, αλλά επειδή πιστεύω ότι είναι πράγματι σημαντικό θα το προσπαθήσω. Απλά έχετε υπόψη σας ότι είμαι ένας απλός απόφοιτος λυκείου…χαχα!
Θα ξεκινήσω από 2 έννοιες.
Τι είναι το «οριακό προιόν»
Ας πούμε ότι έχουμε ένα χωράφι και το καλλιεργούμε. Βάζοντας 8 ώρες εργασίας την ημέρα, καταφέρνουμε κι έχουμε μια παραγωγή πχ 500 κιλά ντομάτες το χρόνο. Αν τώρα αυξήσουμε την εργασία μας κατά 1 ώρα την ημέρα, βγάλουμε 550 κιλά ντομάτες, αυτό σημαίνει ότι το «οριακό προϊόν» είναι 50 κιλά ντομάτες η 10% της παραγωγής.
Τι είναι τώρα, η θεωρία του Φθίνοντος Οριακού Προϊόντος.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το αποτέλεσμα που παίρνουμε βάζοντας έξτρα προσπάθεια σε μια εργασία αυξάνεται μέχρι κάποιο σημείο και μετά πέφτει.
Ας πούμε ότι είμαστε στο ίδιο χωράφι κι ευχαριστηθήκαμε που βγάλαμε 50 κιλά ντομάτες παραπάνω, οπότε αποφασίζουμε να προσπαθήσουμε ακόμη περισσότερο για να βγάλουμε κι άλλες. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες.
Μπορούμε να:
1. δουλέψουμε ακόμη περισσότερο
2. προσλάβουμε βοήθεια
3. πάρουμε κι άλλο χωράφι
4. χρησιμοποιήσουμε γενετικά μεταλλαγμένες και πιο αποδοτικές ντοματιές!
Οι ενέργειες αυτές έχουν όμως κάποια παράπλευρα «συμπτώματα». Δουλεύεις περισσότερο μέχρι που αρρωσταίνεις και μετά χρειάζεσαι γιατρό! Προσλαμβάνεις βοηθό? Πρέπει να τον πληρώσεις! Το χωράφι για να το πάρεις πρέπει να επενδύσεις, εκτός κι αν το πάρεις δια της βίας αλλά μετά θες και «στρατό» να το φυλάει! Και τα γενετικά μεταλλαγμένα κοστίζουν σε χρήμα αλλά έχουν και το άγνωστο κόστος του τι θα φέρουν στο μέλλον…
Αυτά λοιπόν τα «συμπτώματỨέχουν το αποτέλεσμα κάποια στιγμή να μειώνουν το «οριακό προϊόν» Μπορεί στην αρχή να βγάζουμε μεγαλύτερη παραγωγή αλλά κάποια στιγμή οι έξτρα απαιτήσεις θα αρχίσουν να είναι τόσο μεγάλες ώστε το οριακό προϊόν να γίνεται συνεχώς μικρότερο. Το πρόβλημα είναι ότι όταν αρχίσει να φθίνει, το χωράφι κινδυνεύει…
Ας πούμε ότι δουλέψαμε περισσότερο και πάθαμε υπερκόπωση. Μετά για ένα διάστημα δεν μπορούμε να δουλέψουμε καθόλου! Πάει το χωράφι…
Ομοίως και για τις άλλες περιπτώσεις όσο αυξάνεται η πολυπλοκότητα αυξάνεται και ο κίνδυνος να πάει κάτι στραβά.
Έκανα εδώ ένα βήμα λίγο μεγάλο και εισήγαγα και μια νέα έννοια. Το βήμα είναι να φανταστώ ότι το χωράφι είναι η κοινωνία μας, ο πολιτισμός μας και η έννοια είναι η «πολυπλοκότητα».
Τι είναι η πολυπλοκότητα?
Φαντάζομαι όλοι ξέρετε τη λέξη αλλά θα προσπαθήσω να σας δώσω μια ιδέα του τι είναι, όσον αφορά την κοινωνία μας.
Η ίδια η δημιουργία της κοινωνίας είναι αποτέλεσμα ανάγκης για επιβίωση. Αν θεωρήσουμε ότι για να επιβιώσουμε χρειαζόμαστε στέγη, φαί και νερό, είμαστε ικανοί απόλυτα μόνοι μας να τα παρέχουμε στον εαυτό μας? Βασικά όχι. Χρειαζόμαστε βοήθεια. Αποκτώντας μάλιστα οικογένεια οι ανάγκες αυξάνονται και χρειαζόμαστε ακόμη περισσότερη βοήθεια. Άλλωστε είμαστε πιο αποτελεσματικοί σαν ομάδες. Εισάγετε λοιπόν ήδη σε ένα βαθμό η πολυπλοκότητα…
Πόσο μάλλον αν το πάμε λίγο παρακάτω. Όταν πχ έχουμε μια μικρή κοινωνία, υπάρχουν απαιτήσεις κοινές για καθαριότητα, υγεία, διασκέδαση και ένα σωρό άλλα… Η δημιουργία πολυπλοκότητας λοιπόν είναι αποτέλεσμα της ανάγκης για αντιμετώπιση προβλημάτων.
(Διαβάζοντας τα παραπάνω διαισθάνομαι πως αφήνω κάποια κενά αλλά ελπίζω να καταλαβαίνετε τι εννοώ….)
Η πολυπλοκότητα είναι ένα θέμα που με έχει απασχολήσει πολύ αλλά και με εντυπωσιάζει, ειδικά στο βαθμό που την έχουμε φτάσει εμείς.
Ένα μικρό παράδειγμα.
Στο ταχυδρομείο υπάρχει ένα μηχάνημα που βγάζει κουπόνια για τη σειρά. Το μηχάνημα αυτό λοιπόν φτιάχτηκε για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της «ουράς» και να επιτρέψει στον κόσμο να κάθεται χωρίς να χάνει τη σειρά του.
Αποτελείται από ένα μεταλλικό κουτί, βαμμένο, έναν εκτυπωτή, θερμογραφικό χαρτί και κάποια κυκλώματα με το σχετικό λογισμικό.
Το μέταλλο για το κουτί εξορύχτηκε, επεξεργάστηκε, σχηματίστηκε, βάφτηκε. Ο εκτυπωτής επίσης συναρμολογήθηκε από διάφορα μέρη τα οποία κάποιος κάποτε έπρεπε να εφεύρει και μετά κάποιοι να κατασκευάσουν. Όποιος πει ότι φτιάχνονται από μηχάνημα έχει δίκιο αλλά και το μηχάνημα κάποιος το έφτιαξε… Το χαρτί κάποτε ήταν δέντρο, που κόπηκε, επεξεργάστηκε, λευκάνθηκε και περάστηκε με κάποια ουσία που αντιδρά στη θερμότητα. Τα κυκλώματα κατασκευάστηκαν κι αυτά. Και το λογισμικό γράφτηκε από κάποιον. Η κάθε μια από τις προηγούμενες εργασίες έχει από πίσω της μια ατέλειωτη (σχεδόν) αλυσίδα εργασιών, ανθρώπων και εργατοωρών που έφτασαν σε αυτό τελικό αποτέλεσμα. Να πατάς ένα κουμπί και να σου βγαίνει το Α374 μαζί με την (λάθος) πληροφορία ότι θα περιμένεις 11 λεπτά!
Υπάρχει μια θεωρία που συνδέει την θεωρία του Φθίνοντος Οριακού προϊόντος με την κατάρρευση των πολύπλοκων κοινωνιών. Σύμφωνα με αυτήν οι κοινωνίες προκειμένου να αντιμετωπίσουν προβλήματα δημιουργούν πολυπλοκότητα. Μια πολυπλοκότητα η οποία κάποια στιγμή φτάνει σε ένα σημείο να «κοστίζει» περισσότερο από ότι παράγει.
Μην πάτε μακριά. Σκεφτείτε τους πολιτικούς μας και τον κρατικό μηχανισμό. 750.000 άτομα και 300 βουλευτές συνιστούν έναν κοστοβόρο και αδηφάγο κρατικό μηχανισμό ο οποίος αυτή τη στιγμή παράγει τα εξής. Κάποια καθαριότητα (ελλειπή), παιδεία (χάλια), φόρους (υπερβολικούς), προστασία (βλέπε καταστολή), γραφειοκρατία και ελλείμματα.
Εκεί είναι η κοινωνία μας σήμερα. Αν βλέπαμε ένα «γράφημα» της σημερινής κατάστασης θα βλέπαμε ότι βρισκόμαστε σε ένα σημείο πολύ κοντά στα άκρα. Και αυτό είναι κάτι που πολύς κόσμος το νιώθει.
Το σύστημα μας έβαλε σε μια τροχιά, την οποία είτε από βλακεία είτε από κουτοπονηριά, είτε από αφέλεια εμείς δεχτήκαμε. Η τροχιά αυτή οδηγεί στην κατάρρευση.
Τι σημαίνει όμως κατάρρευση μιας πολύπλοκης κοινωνίας? Κατάρρευση υφίσταται όταν μια κοινωνία γυρνά πίσω σε κάποιο προηγούμενο στάδιο. Και ήδη βλέπουμε κόσμο να το κάνει η να το θέλει αυτό. Όταν βλέπεις ότι αυτό που υπάρχει, και το οποίο σου ζητάει να το υποστηρίξεις (αδρά μάλιστα) δεν σου προσφέρει αυτά που
θα έπρεπε, τότε κάνεις ένα βήμα πίσω και τα βρίσκεις αλλού…
Ιστορικά όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί κάποια στιγμή κατέρρευσαν. Κάποιοι ίσως αναρωτηθούν αν αυτό είναι ίσως κάτι που μπορούμε να σταματήσουμε. Η πολυπλοκότητα γεννιέται από την ανάγκη αντιμετώπισης προβλημάτων. Τα προβλήματα από πού γεννιούνται? Από την καθημερινότητα σε ένα βαθμό, αλλά νομίζω τα περισσότερα από την φιλοδοξία, την λαιμαργία, την επιθυμία για κάτι παραπάνω.
Αν επιστρέψουμε στο χωράφι θα δούμε ότι αν ο καθένας μας ήταν ικανοποιημένος με το δικό του και το φρόντιζε απλά όσο χρειάζεται για να βγάζει σοδειά για να ζει χειμώνα-καλοκαίρι θα ήμασταν μια χαρά. Αλλά πάντα θέλουμε κάτι παραπάνω…
Οι αρχαίοι έλεγαν «Παν μέτρον άριστον» Αν καταφέραμε να το κάναμε όλοι βίωμα αυτό και να ήμασταν ικανοποιημένοι με αυτό που έχουμε, θα μπορούσαμε ίσως να σταματήσουμε την πορεία προς την κατάρρευση. Φοβάμαι όμως πως αυτό θα είναι κάτι που θα πρέπει να το προσπαθήσει μια άλλη κοινωνία, ίσως αυτή που θα ακολουθήσει τη δική μας…
Οι φίλοι ας μου συγχωρήσουν τις ελλείψεις η κάποια κενά στην έκφραση και τα επιχειρήματα. Η όλη ιδέα σηκώνει σίγουρα πολύ συζήτηση αλλά υπάρχουν και πολλά στοιχεία που απλά δεν υπάρχει χώρος να μπουν…
See you στο «χωράφι»…
Oι Οικονομικές Θεωρίες δεν επηρεάζουν καμιά ζωή, παρά μόνο ως απάτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι Ο.Θ. αυτού του είδους, για να καταλήξουν σε κάποιο συμπέρασμα πρέπει να αρχίσουν από μια σειρά υποθέσεις και αφαιρέσεις και τελικά, αυτό που απουσιάζει και από την ως άνω θεωρία είναι ο άνθρωπος, ο οποίος δεν σκέφτεται όπως τα λέει η συγκεκριμένη θεωρία.
Δεν υπάρχει ο hom oeconomicus, παρ' εκτός στα βιβλία και στις πολιτικές, που προσπερνούν τον άνθρωπο.
Η κοινωνές είναι απλές, ο άνθρωπος είναι σύνθετος και πολύπλοκος, από τη φύση του, σαν ον συνειδητό και ασυνείδητο.
Η πολυπλοκότητα κοινωνιών και θεωριών, συνοδευόμενη , συνήθως, από τη μαθηματικοποίηση, είναι νεωτερικό φαινόμενο και πηγάζει από την ανάγκη να πέφτει προπέτασμα καπνού.
Το κυρίαρχο στοιχείο, αυτό που καθορίζει τα ΠΑΝΤΑ στη νεωτερική εποχή και του συστήματος που αποκαλείται καπιταλισμός είναι η ιδιοκτησία του χρήματος.
Κι αυτό δεν είναι καθόλου πολύπλοκο. ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΟΥΣΤΑΤΟ.
Γι' αυτό οι ιδεολογικές αριστεροδξιές κατασκευές το κρύβουν, συνήθως, έναντι καλής αμοιβής σε καταθέσεις - μαύρες τρύπες.