ψάχνοντας βενζινάδικο ένα Αυγουστιάτικο μεσημέρι...

Ήταν περίπου 3 το μεσημέρι, ντάλα έξω, να σκάει ο τζίτζικας όταν μπήκε στο μαγαζί ένας νεαρός και μας ρώτησε με ένα σχετικά απελπισμένο τόνο φωνής αν ξέραμε που είναι το κοντινότερο βενζινάδικο...

Όταν του εξηγήσαμε, απελπίστηκε ακόμη περισσότερο...

είχε μείνει από βενζίνη, η φιλενάδα του τον περίμενε στο ακινητοποιημένο μηχανάκι κι είχε ήδη περπατήσει κάνα δυό χιλιόμετρα σμπρώχνοντας...

Τον λυπήθηκα οπότε άρπαξα ένα μπιτονάκι, μπήκαμε στο αμάξι, πήγαμε στο κοντινότερο βενζινάδικο όπου πλήρωσε τη βενζίνη που πήραμε και μετά στο μηχανάκι. Ήταν γεννημένος Ρουμάνος, μεγάλωσε Αμερική και δούλευε στη Microsoft!

Αφού πήρε και μπρος το μηχανάκι, έκανε την λάθος κίνηση και πήγε να βάλει το χέρι στην τσέπη. Το είχα προβλέψει και ήμουν σχετικά ήρεμος. Του εξήγησα ότι σε καμία περίπτωση δεν ήθελα λεφτά για την εξυπηρέτηση, θα ήταν προσβλητικό. Το δέχτηκε και μου είπε "θα το χρεώσω στο Good Karma!!"(Αμερικανάκια...μάθανε και το κάρμα...)

Ο σκοπός της παραπάνω ιστορίας δεν ήταν να σας πω εμμέσως τι γαμάτος και καλοσυνάτος τύπος είμαι. αλλά να σας δώσω ένα μικρό παράδειγμα σχετικά με κάτι που διαβάζω τώρα. Πιο συγκεκριμένα είναι ένα βιβλίο του Dan Ariely και λέγεται Predictably Irrational. Μιλάει για την παράλογη συχνά ανθρώπινη συμπεριφορά όταν πχ αυθυποβάλλουμε στους εαυτούς μας σχετικά με το πως  ένα ακριβό φάρμακο δουλεύει καλύτερα από ένα φτηνό η πως αν διαβάσουμε τις δέκα εντολές, μετά για λίγη ώρα τουλαχιστον λέμε λιγότερα ψέμματα!

Το κεφάλαιο όμως που με ώθησε να γράψω σήμερα και μου θύμισε την άνω μικρή ιστορία, λέγεται "Το κόστος των κοινωνικών κανόνων/θέσμιων"

Ξεκινά περιγράφοντας μια όμορφη οικογενειακή και γιορτινή σκηνή. Είναι Χριστούγεννα, είσαι με τη γυνακα σου στα πεθερικά, είναι εκεί όλοι οι συγγενείς...το τραπέζι είναι γεματο με κάθε λογής καλούδια, η πεθερούλα σου πραγματικά τα έχει δώσει όλα για να παρουσιάσει ένα έξοχο και πλούσιο δείπνο, και να φχαριστηθούν όλοι. ακόμη και το γλυκό είναι το αγαπημένο σου και είσαι μες την καλή χαρά...

Τελειώνοντας το δείπνο σηκώνεσαι βγάζεις το πορτοφόλι από την τσέπη και λές φωναχτά: "Λοιπόν πεθερούλα μου τι σου χρωστάμε για αυτό το λουκούλειο γεύμα? 300-400 ευρώ καλύπτουν τα έξοδα η παραπάνω?"

Όλοι παγώνουν. κάποιου τoυ πέφτει το κρασί από το χέρι, στην κουζίνα σπάνε πιάτα. Σοκ!

Τι έκανες? Μόλις μπέρδεψες τους κοινωνικούς κανόνες με τους κανόνες της αγοράς...

Η ζωή μας όλη, καλώς η κακώς διέπεται από αυτά τα δύο σετ κανόνων (και όχι μόνο) Οι περισσότερες μας επαφές με τους συνανθρώπους διέπονται από καποιας μορφής κανόνες είτε της αγοράς είτε κοινωνικούς. Και υπάρχουν αρκετά αυστηρές διαχωριστικές γραμμές, ακόμη κι αν το αντικείμενο της "σχέσης" είναι το ίδιο.

πχ το σεξ. υπάρχει το όμορφο,ζεστό, ερωτικό, συντροφικό σεξ (που ορίζεται από κοινωνικούς κανόνες) και υπάρχει και το αγοραίο. (ψέκαστε, σκουπίστε, ο επόμενος παρακαλώ...)

δεν θα δεις συχνά τη γυναίκα σου να σου ζητάει 50€ για να το κάνετε, ούτε όμως και περιμένεις από μια ιερόδουλη να σου ζητάει να της ορκιστείς αιώνια αγάπη...

Πως όμως επιδρούν πάνω μας αυτοί οι κανόνες?

Πχ σε ένα πείραμα που έγινε χώρισαν κάποια άτομα σε 3 ομάδες. Από την πρώτη ζητήθηκε να κάνει μια απλή εργασία στον υπολογιστή, με αντάλλαγμα 5 ευρω. Από τη δεύτερη η ίδια δουλειά με 50 σεντς. Και από την τρίτη ζητήθηκε η ίδια δουλειά ως φιλική χάρη.

Ποιά ομάδα νομίζετε ότι ήταν η πιο αποδοτική?


Η τρίτη!

Μετά άλλαξαν τις ομάδες με νέες και τους προσέφεραν δώρα αξίας ανάλογης (σοκολατάκια, σοκολάτα, τίποτα) αυτή τη φορά όλοι απέδωσαν το ίδιο!

Όταν όμως στην επόμενη δοκιμή είπαν στις ομάδες την αξία του δώρου, η ομάδα που απέδωσε περισσότερο ήταν και πάλι η τρίτη (με τη φιλική χάρη)

Αποδίδουμε λοιπόν καλύτερα, νιώθουμε πιο χαρούμενοι όταν προσφέρουμε αφιλοκερδώς.

Και όπως δείχνει το πείραμα, το δώρο υπόκειται στους κοινωνικούς κανόνες ενώ απλά και μόνο η αναφορά της αξίας το θέτει στις αγοραίες...

(λέω αγοραίο και μου ρχεται στο μυαλό το ταξί. Όταν παίρνω ωτοστόπ η αν βγει κάποιος από μπροστά και μου μείνει επιβάτης πίσω, τους ζητάω να έρθουν μπροστά για να μην νιώθω σαν ταξιτζής. λέτε να έχει κάποια σχέση?)

Προσωπικά είμαι κατά του χρήματος. Πράγματι πιστεύω ότι έχει διαλύσει τα πάντα, και είναι κυρίως βέβαια υπάιτια η εκμετάλευση του από κάποιους, που το χρησιμοποιούν (αλλά και το παράγουν!) προκειμένου να συσσωρεύουν ισχύ και να βάζουν στο χέρι τον κοσμάκη μέσω δανείων κλπ...

Τη περασμένη χρονιά στήσαμε ένα δίκτυο εναλλακτικής οικονομίας (και αλληλεγγύης) εδώ στο νησί, το Μπουτσούνι. Ακόμη αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα  στο ξεκίνημα του, αλλά έχει δείξει καλές δυνατότητες.

Από την αρχή μας είχε προβληματίσει το αν θα καθιερώσουμε εναλλακτικο νόμισμα η όχι. Υπήρξα από τους πρώτους που πείστηκαν ότι χρειάζεται.

Διαβάζοντας όμως αυτά που διαβάζω για τις "αξίες" και πως αλλοιώνουν τον χαρακτήρα μιας κοινωνικής συναλλαγής θέτοντας την σε όρους αογράς, έχω αρχίσει να έχω τις αμφιβολίες μου.

μόνο αν καταφέρουμε να διατηρήσουμετην ανθρωπιά μας και την καλή μας διάθεση μπορούμε να έχουμε ελπίδες να το καταφέρουμε. Όταν αρχίσουμε να μετράμε το τι κάνει ο ένας και ο άλλος και το αν δίνει η παίρνει λιγότερα μπαίνουν στην μέση οι κανόνες της αγοράς. Και ο κοινωνικός ιστός που επιχειρούμε να ανακατασκευάσουμε δεν χρειάζεται τέτοιους κανόνες. Είναι αντίθετοι στην ουσία του.

Κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό. Έτσι λέει μια παροιμία.

Εκεί που βέβαια ίσως  σκοντάφτουν αυτές οι προσπάθειες, είναι στο ότι είναι πολύ δύσκολο, έως ακατόρθωτο να οργανωθεί και να λειτουργήσει μια τόσο πολύπλοκη κοινωνία η μάλλον πολιτισμός, όσο είναι η δική μας σήμερα. Οι ανάγκες... αχ αυτές οι ανάγκες, που μας έχει φορέσει το σύστημα και η αγορά προκειμένου να πετύχει αυτή την τόσο αναγκαία του "αειφόρο ανάπτυξη" , η οποία βέβαια αποσκοπεί καθαρά στα υπερκέρδη των λίγων, οι ανάγκες αυτές λοιπόν έχουν καταστήσει οποιαδήποτε προσπάθεια αποδόμησης του οικονομικού συστήματος προς μια απλότερη και πιο ανθρώπινη κατεύθυνση, πολύ δύσκολη.

Που θα είμασταν χωρίς DVD, κινητό, Bluray, iPad, iPhone, PC, αυτοκίνητα, μηχανές, σκάφη, διακοπές στο Dubai, γυμναστήρια, και πόσα άλλα δεν μπορώ να θυμηθώ?

Πιθανώς κάτω από ένα δέντρο στη σκιά, να φιλοσοφούμε...για το πως θα μπορούσαμε να τα αποκτήσουμε!! χαχαχα.

Γιαυτό λοιπόν είναι σχεδόν βέβαιο ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να βγάλουμε από πάνω μας τον "ζυγό" του χρήματος, προυποθέτει μια μικρόττερη η μεγαλύτερη επιστροφή σε έναν πιο απλό αλλά και πιο ανθρώπινο τρόπο ζωής.

Είναι η ανθρώπινη φύση ένα περίεργο πράγμα. Ο μεγαλύτερος μας εχθρός είναι πράγματι ο εαυτός μας. Είμαστε το μόνο είδος στη γη νομίζω που συνειδητά κάνει κακό στην υγεία του σε καθημερινή βάση και πληρώνει για να ζει σε έναν πλανήτη όπου όλα τα άλα είδη ζουν τσάμπα!

Παρόλα αυτά πιστεύουμε όχι μόνο πως είμαστε ανώτεροι, αλλά  και κάποιοι από μας θεωρούμε πως είμαστε και ανωτεροι από τους ομοίους μας...

Ας κατέβουμε επιτέλους από το καλάμι που καβαλήσαμε τόσα χρόνια. Η ευτυχία δεν βρίσκεται στη συσσώρευση χρήματος και άχρηστων αντικειμένων στη ζωή μας.

Η ευτυχία βρίσκεται στις ανάμεσα μας σχέσεις. Σχέσεις που στηρίζονται στην αγάπη, στο να δίνεις χωρίς να περιμένεις αντάλλαγμα...